Nederland ligt voor een groot deel onder zeeniveau, en zakt steeds verder weg. Verzakking van de bodem door oxidatie van veengronden is een proces dat in Nederland en elders al eeuwen aan de gang is. We gaan het vandaag echter hebben over een andere vorm van bodemverzakking, als gevolg van smeltend permafrost, veroorzaakt door klimaatverandering. Permafrost komt voor in koude noordelijke gebieden als Alaska, Canada, Scandinavië en Siberië.
Permafrost is grond die nooit helemaal ontdooit. Een deel smelt in de zomer, om dan in de winter weer te bevriezen. Door de opwarming van de aarde ontdooit de permafrost ’s zomers sneller dan voorheen en dringt de dooi steeds dieper in de grond door. Dat brengt allerlei processen op gang, die elkaar ook weer beïnvloeden. Een van de meest zichtbare gevolgen van de smeltende permafrost is het verzakken van de bodem. Hele bossen in Siberië komen schots en scheef te staan in de wijkende grond. Dit verschijnsel noemen we ‘dronken bomen’.
Maar, het smelten van de permafrost heeft nog meer vervelende consequenties. De boomgrens schuift, door een combinatie van stijgende temperaturen en veranderende bodem, op naar het noorden. Op andere plekken wordt het land door het smeltwater zo drassig dat je juist weer moerasvegetatie krijgt. Zo ontstaat een heel ander landschap. Dat heeft allerlei nog grotendeels onbekende effecten op bijvoorbeeld de migratie van vissen in rivieren, het leefgebied van rendieren en de broedgebieden voor vogels.
Misschien wel het meest drastische effect van de smeltende permafrost is dat het proces de hoeveelheid broeikasgas in de atmosfeer kan vermeerderen, waardoor de opwarming van de aarde nog sneller toeneemt. Permafrost zit vol met dode plantenresten. Als deze nu langzaam ontdooien, ontstaat er bijvoorbeeld meer bacteriële activiteit, waardoor ze gaan rotten. Daarbij komt koolstofdioxide vrij en in nat gebied methaan, dat nog een veel sterker broeikasgas is dan CO2. Het is dus van groot belang dat we de opwarming van de aarde tot 1,5 graad beperken, om te voorkomen dat grote delen permafrost ontdooien en er nog grotere hoeveelheden broeikasgassen in de atmosfeer terecht komen!
